Η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς των βουνών και η ουσιαστική προστασία των ορεινών όγκων να διέπει τη χωροθέτηση των νέων εγκαταστάσεων ΑΠΕ
Σήμερα, 11η Δεκεμβρίου, γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο η Παγκόσμια Ημέρα Βουνών που έχει καθιερωθεί από τα Ηνωμένα Έθνη.
Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ορεινή χώρα, αφού οι ορεινές και ημιορεινές περιοχές καλύπτουν το 80% της επικράτειας. Λόγω των κλιματικών συνθηκών, της γεωλογίας τους και της απομόνωσης, τα βουνά της Ελλάδας φιλοξενούν εξαιρετικά σημαντική χλωρίδα και πανίδα και μερικές από τις σημαντικότερες και εμβληματικότερες προστατευόμενες περιοχές της χώρας (Εθνικά Πάρκα και περιοχές Natura 2000).
Οι ορεινοί όγκοι της Ελλάδας σε παλαιότερες γεωλογικές εποχές αποτέλεσαν καταφύγια που διαφύλαξαν είδη φυτών και ζώων σε περιόδους κλιματικών μεταβολών. Μπορούν, συνεπώς, να παίξουν τον ίδιο ρόλο, ως «κιβωτοί» βιοποικιλότητας, στην παρούσα κλιματική αλλαγή και η προστασία των σημαντικών ορεινών περιοχών πρέπει να είναι κομμάτι κάθε προσπάθειας για προσαρμογή.
Επιπλέον, πέρα από τη σημασία τους για το φυσικό περιβάλλον, τα ελληνικά βουνά έχουν πολιτιστική, ιστορική και κοινωνική αξία, αποτελούν όμως και κομμάτι του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Με τις πιθανολογούμενες μάλιστα επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενδέχεται στο μέλλον να είναι μεταξύ των πιο ελκυστικών προορισμών της Ελλάδας.
Εδώ και λίγα χρόνια, σε αρκετά ελληνικά βουνά έχει αρχίσει η εγκατάσταση αιολικών σταθμών η οποία, με τους μέχρι τώρα σχεδιασμούς, αναμένεται να συνεχιστεί και να επεκταθεί. Οι πιθανές όμως συνέπειες για το περιβάλλον είναι σοβαρές. Πέρα από τις επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα (π.χ. ορνιθοπανίδα, νυχτερίδες), και την υποβάθμιση ορεινών βιοτόπων, η δημιουργία εκτεταμένου οδικού δικτύου σε μέχρι τώρα μη προσβάσιμες περιοχές που «ανοίγει» τα βουνά σε παράνομες δραστηριότητες (π.χ. συλλογή βοτάνων που ήδη εντείνεται, λαθροθηρία, λαθροϋλοτομία), αλλά και οι αλλοιώσεις στο τοπίο, δημιουργούν έντονο προβληματισμό.
Οι λύσεις δεν είναι εύκολες. Η απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και η αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι υποχρέωση της χώρας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενώ παράλληλα δημιουργεί ευκαιρίες για επενδύσεις. Αντίστοιχα όμως σημαντική ενωσιακή υποχρέωση είναι και η προστασία της βιοποικιλότητας και ιδιαίτερα των τόπων του δικτύου Natura 2000, ενώ η προστασία του τοπίου είναι καθοριστική για την «αξία» του τουριστικού προϊόντος και την ενίσχυση εναλλακτικών προορισμών. Κλειδί είναι η ορθή χωροθέτηση των ΑΠΕ, μέσα από το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο της χώρας και το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ, κάτι που η κοινωνία και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν εδώ και χρόνια. Η χωροθέτηση πρέπει να συνδυάζει τις ενεργειακές ανάγκες με τη διαφύλαξη της σημαντικής βιοποικιλότητας και του τοπίου, και να γίνει με επιστημονικά και κοινωνικά κριτήρια, με διαφάνεια και διαβούλευση, και με τήρηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Παράλληλα επιβάλλεται να προωθηθούν και μέτρα για εξοικονόμηση και περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας που θα περιορίσουν την έκταση των απαραίτητων ΑΠΕ.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης θεωρεί ότι η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς των βουνών και η ουσιαστική προστασία των ορεινών όγκων και των σημαντικών ειδών και οικοτόπων τους μπορεί να συνυπάρξει με την επιλεκτική εγκατάσταση των απαραίτητων ΑΠΕ. Με ΣΩΣΤΗ χωροθέτηση και χωρίς καταστροφή εμβληματικών τοπίων και προστατευόμενων περιοχών.
