Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης συμμετέχει ενεργά στην επιστημονική μελέτη της ερημοποίησης – ενός φαινομένου που δεν είναι ευρύτερα γνωστή η ύπαρξή του στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ερημοποίηση είναι «H υποβάθμιση της γης, σε ξηρές, ηµι-ξηρες και υγρές περιοχές, ως αποτέλεσμα διάφορων παραγόντων, συµπεριλαµβανοµένων της κλιματικής αλλαγής και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων».
Κύριες αιτίες που συμβάλλουν στην ερημοποίηση είναι οι κλιματικές όπως η ξηρασία ή τα έντονα καιρικά φαινόμενα που διαρκώς εντείνονται από την κλιματική αλλαγή, αλλά και αιτίες που σχετίζονται άμεσα με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η υπεράντληση υδάτινων πόρων, η αποδάσωση και οι πυρκαγιές, η διάβρωση από διάνοιξη οδών, και οι κακές γεωργικές και κτηνοτροφικές πρακτικές.
Υπερβόσκηση – Κρήτη (Φωτό: Μ. Γκλέτσος)
Οι συνέπειες της ερημοποίησης είναι πολύ σοβαρές, τόσο στο περιβάλλον και στην βιοποικιλότητα όσο και στην ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, παρότι είναι ένα φαινόμενο που δεν εμφανίζεται όπως µια ξαφνική καταστροφή, αλλά εξελίσσεται σταθερά στον χρόνο. Για το λόγο αυτό τα Ηνωμένα Έθνη έχουν θεσπίσει την 17 Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας.
Η ερημοποίηση δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο σε μακρινές ηπείρους, αλλά πλέον χτυπάει την πόρτα μας. Παραδείγματα στην Ελλάδα περιλαμβάνουν περιοχές που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους: από το Δέλτα του Νέστου, μία περιοχή με Βαλκανικά χαρακτηριστικά, μέχρι τα Αστερούσια Όρη της Κρήτης που είναι η νοτιότερη οροσειρά της Ευρώπης, πάνω από το Λιβυκό Πέλαγος, με επιδράσεις τόσο Μεσογειακές όσο και Αφρικανικές.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας από την Ελλάδα, και με εταίρους από την Ιταλία και την Ισπανία, υλοποιεί από το έτος 2021 το Ευρωπαϊκό επιστημονικό έργο NewLIFE4Drylands εφαρμόζοντας μεθόδους τηλεπισκόπησης, με τη χρήση δορυφορικών εικόνων και επαλήθευση με επισκέψεις στο πεδίο, και με σκοπό την παρακολούθηση της υποβάθμισης των εδαφών στην περιοχή του Νέστου και των Αστερουσίων στην Κρήτη.
Για παράδειγμα, η διάβρωση στα Αστερούσια οφείλεται σε υπερβόσκηση, αλλαγή χρήσεων γης, εγκατάλειψη παραδοσιακών τρόπων καλλιέργειας με αναβαθμίδες, χαμηλή φυτοκάλυψη, και στην ποιότητα του εδάφους.
Το μέλλον φαίνεται δυσοίωνο αν δεν υιοθετηθούν ορθές πρακτικές στη διαχείριση των φυσικών πόρων αλλά και μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Η κατανόηση του προβλήματος, η επιστημονική τεκμηρίωση και η ευαισθητοποίηση, θα είναι τα πρώτα μας βήματα στη μεγάλη πορεία για την καταπολέμηση του – άγνωστου στους πολλούς – προβλήματος της ερημοποίησης.
Αστερούσια Όρη (Φωτό: Π. Μπαξεβάνη)
Δέλτα Νέστου (Φωτό: Κ. Βιδάκης)
