ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων: 2 Φεβρουαρίου 2017
Από τους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας ως τους μικρούς αστικούς υγρότοπους που χάνονται
Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων εορτάζεται σήμερα σε όλο τον πλανήτη για να τιμήσει τους υγρότοπους, να αναδείξει τις υπηρεσίες που μας παρέχουν, και να μας θυμίσει τις υποχρεώσεις μας απέναντί τους. Εκτός από τους μεγάλους, αναγνωρισμένους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας, υπάρχουν και μικροί, αστικοί υγρότοποι, όπως το ρέμα Πικροδάφνης στην Αθήνα και οι εκβολές του, που χρειάζονται προστασία και ορθή διαχείριση για να εξακολουθήσουν να μας προσφέρουν μικρά φυσικά περιβάλλοντα και πολύτιμες οικοσυστημικές υπηρεσίες.
Σαν σήμερα πριν 46 χρόνια, στις 2 Φεβρουαρίου 1971, υπογράφηκε στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν, στις όχθες της Κασπίας, η «Σύμβαση Ραμσάρ» για την προστασία των υγροτόπων διεθνούς σημασίας. Εκ μέρους της Ελλάδας την υπογραφή έβαλε ο Βύρων Αντίπας, ο τότε Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης. Η Σύμβαση σήμερα έχει υπογραφεί από 169 χώρες και προστατεύει ήδη 2.253 υγρότοπους σε όλο τον πλανήτη, γνωστούς ως «Υγροτόπους Ραμσάρ».
Ένας υγρότοπος μπορεί να χαρακτηριστεί διεθνούς σημασίας όταν φιλοξενεί σημαντικούς αριθμούς από υδρόβια πουλιά, ή αξιόλογα είδη χλωρίδας και πανίδας. Η Ελλάδα κοσμείται από 10 μεγάλους Υγρότοπους Ραμσάρ Διεθνούς Σημασίας, που χαίρουν καθεστώτος προστασίας και που τους επισκέπτονται κάθε χρόνο όλες τις εποχές εκατομμύρια υδρόβια πουλιά.
Πέραν από αυτούς όμως, στην Ελλάδα βρίσκονται και εκατοντάδες μικρότεροι υγρότοποι, ορισμένοι με προφανή αξία για τη βιοποικιλότητα, και άλλοι λιγότερο γνωστοί που ενίοτε βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό. Οι μικροί, αστικοί υγρότοποι, συχνά ξεχασμένοι και υποβαθμισμένοι, μας παρέχουν δυσανάλογα μεγάλες υπηρεσίες σε σχέση με την βιοποικιλότητα που φιλοξενούν, και συμβάλουν στην ποιότητα ζωής μας.
Επιδρούν ευνοϊκά στο μικροκλίμα λειτουργώντας – ειδικά τα αστικά ρέματα – ως αεραγωγοί, ενώ η φυσική τους βλάστηση συμβάλει στην μείωση των αέριων ρύπων. Δίνουν τη δυνατότητα στους κατοίκους των γύρω περιοχών να απολαύσουν ένα μικρής κλίμακας φυσικό τοπίο, και προσφέρουν δυνατότητα για ευαισθητοποίηση και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Τα αστικά ρέματα και οι εκβολές τους, σε αντίθεση με τις καλυμμένες από τσιμέντο επιφάνειες, μπορούν αν δεν έχουν υποστεί βαριές παρεμβάσεις να φιλτράρουν ρύπους και να δράσουν αντιπλημμυρικά. Τέλος, πολύ συχνά οι αστικοί υγρότοποι έχουν και σημαντική πολιτιστική αξία, και συνδέονται με την ταυτότητα και την ιστορική μνήμη των γύρω περιοχών.
Το Ρέμα της Πικροδάφνης είναι μία τέτοια περίπτωση. Στα ΝΑ του λεκανοπεδίου της Αθήνας, η Πικροδάφνη είναι ένα αστικό ρέμα που πηγάζει από τον Υμηττό και εκβάλλει στον Σαρωνικό Κόλπο μετά από λίγα χιλιόμετρα, διασχίζοντας πυκνοκατοικημένες περιοχές. Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι μετά από δεκαετίες τσιμεντοποίησης, είναι ένα από τα ελάχιστα ρέματα εντός του λεκανοπεδίου που έχουν διατηρήσει τη φυσικότητά τους, καθώς ρέει στο μεγαλύτερό του τμήμα ακάλυπτο με ελεύθερη κοίτη και πρανή, και με φυσική βλάστηση. Η Πικροδάφνη είναι ένας μικρός, αλλά μεγάλης αξίας, υγρότοπος μέσα σε καθαρά αστικό περιβάλλον, που τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί πολλές παρεμβάσεις και δέχεται διάφορες απειλές. Πρόσφατοι σχεδιασμοί θέλουν την διευθέτηση της κοίτης του με συρματοκιβώτια και σκυρόδεμα, και εν τέλει τον εγκιβωτισμό του, με αποτέλεσμα να απωλέσει μεγάλο μέρος των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητάς του. Μήπως ήρθε η ώρα να δούμε τις επιλογές μας;
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης καλεί τους πολίτες να αφουγκραστούν τους μεγαλύτερους ή μικρότερους υγρότοπους, είτε σε περιοχές μεγάλης φυσικής αξίας είτε μέσα σε ανθρωπογενές αστικό περιβάλλον, να τους γνωρίσουν και να τους προστατεύσουν, με γνώμονα το όφελος και της Φύσης και του Ανθρώπου.
