
Νοιώθω ότι είμαστε η γενιά που μπορεί να αποφασίσει για το τώρα, και εκείνη που πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον. Η ευθύνη για ένα μέλλον με ή χωρίς επικονιαστές είναι δική μας.
Θεοδώρα Πετανίδου, Ομότιμη Καθηγήτρια Βιογεωγραφίας και Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Στον τρίτο κύκλο “Προστασία της Φύσης Lab” που είναι αφιερωμένος στον νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2024/1991 για την αποκατάσταση της φύσης, παρουσιάστηκε η κρίσιμη σημασία των επικονιαστών. Οι μέλισσες και οι υπόλοιποι επικονιαστές δεν είναι απλώς ένα κομμάτι της φύσης – είναι οι αφανείς εργάτες που κρατούν ζωντανά τα οικοσυστήματα και εξασφαλίζουν την παραγωγή τροφίμων. Όμως, τα τελευταία χρόνια, βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρές απειλές: η κλιματική αλλαγή, η εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων, η καταστροφή των φυσικών τους βιότοπων και η εξάπλωση ασθενειών έχουν οδηγήσει σε ανησυχητική μείωση των πληθυσμών τους. Στην Ελλάδα, όπου η μελισσοκομία αποτελεί σημαντικό μέρος της αγροτικής οικονομίας, οι επιπτώσεις αυτής της κρίσης είναι πολλαπλές και ενδέχεται να επηρεάσουν τόσο το περιβάλλον όσο και την αγροτική παραγωγή.


Υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν από τους αγρότες για να μειωθεί η χρήση επιβλαβών ουσιών, μέσω:
Πώς μπορούμε ως πολίτες να συμβάλουμε στη διατήρηση του πληθυσμού των μελισσών;
-Να μάθουμε για τους επικονιαστές, για τη βιολογία, οικολογία και χρησιμότητά τους. Είναι οι παλιότεροι καλοί μας φίλοι, που υποστηρίζουν την ποικιλότητα και τη διατήρηση στη φύση, την παραγωγή τροφής μας, την επιβίωσή μας.
-Να περιορίσουμε ή και να εξορίσουμε εντελώς τα αγροχημικά από τη ζωή μας. Όχι μόνο άμεσης χρήσης από εμάς, αλλά και έμμεσης, π.χ. αποφεύγοντας να καταναλώνουμε προϊόντα εντατικής καλλιέργειας.
-Όσο γίνεται να προσφέρουμε δύο πράγματα που έχουν ανάγκη οι επικονιαστές: τροφή (άνθη, για γύρη και νέκταρ, τη μοναδική τροφή τω μελισσών) και στέγη (δηλ. χώρους φωλιάσματος). Στο μπαλκόνι μας, στον κήπο μας, στους δημόσιους χώρους, στη φύση.


Τι θα συμβεί αν δεν καταφέρουμε να προστατεύσουμε τις μέλισσες;
Δύο είναι τα μείζονα διλήμματα της ανθρωπότητας χωρίς επικονιαστές ή με όχι αρκετούς επικονιαστές. Πρώτον, αν μπορούμε να ζήσουμε καταναλώνοντας μόνο ψωμί ή μακαρόνια, που η παραγωγή τους (δημητριακά) δεν απαιτεί επικονίαση με ζώα (έντομα), αλλά γίνεται με τον άνεμο. Δεύτερον, αν θέλουμε να ζήσουμε σε ένα περιβάλλον απόλυτα νοικοκυρεμένο, χωρίς τη σημερινή βιοποικιλότητα, με φανταχτερά άνθη που αναπαράγονται με κλώνους (για πόσον καιρό, όμως;), χωρίς έντομα που ζουζουνίζουν, χωρίς πουλιά που τραγουδούν.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα απειλεί άμεσα τα ευαίσθητα οικοσυστήματα της χώρας. Η έντονη αστικοποίηση, η καταστροφή ενδιαιτημάτων και η κλιματική αλλαγή αποτελούν βασικές απειλές για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Ειρήνη Βαλλιανάτου, Διδάκτωρ Βιολογίας και Συστηματικό Βοτανικό-Φυτοκοινωνιολόγο της ΑΜΚΕ “Hippocrates for Life.”

Η Ελλάδα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα βιοποικιλότητας στην Ευρώπη, καθώς φιλοξενεί:
- To 35% της ευρωπαϊκής χλωρίδας
- Πάνω από 26.000 είδη ασπόνδυλων οργανισμών
- 476 είδη ψαριών της θάλασσας, από τα περίπου 600 που έχουν καταγραφεί στη Μεσόγειο
- Πάνω από το 1/3 των αμφιβίων της Ευρώπης
- Το 85% της ορνιθοπανίδαςτης Ευρώπης.


Επισημάνθηκε η ανάγκη εφαρμογής εθνικών και τοπικών στρατηγικών αποκατάστασης, με στόχο τη διατήρηση των φυσικών πόρων για τις μελλοντικές γενιές. Στο πλαίσιο αυτό, η Αναγεννητική Γεωργία παρουσιάσθηκε ως μια καινοτόμο προσέγγιση που εστιάζει στη διατήρηση και αποκατάσταση της γονιμότητας του εδάφους. Τα οφέλη της περιλαμβάνουν την αύξηση της βιοποικιλότητας, τη βελτίωση της ποιότητας του νερού και του κύκλου του, καθώς και την συγκράτηση άνθρακα στο έδαφος, γεγονός που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Μπορείτε να δείτε αναλυτικά τις παρουσιάσεις των ομιλητών εδώ:
Μπορείτε να παρακολουθήσετε όλες τις ομιλίες του ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ LAB στο: