Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας, η Ελλάδα, μία χώρα ιδιαίτερα προικισμένη σε χλωριδική βιοποικιλότητα, θα έπρεπε να γιορτάζει. Και όμως, υπάρχει μία σκιά πάνω από τις ορχιδέες, και τα υπόλοιπα αρωματικά ή φαρμακευτικά φυτά και αγριολούλουδα της Ελλάδας.
Όπως έχει καταγγείλει εδώ και 3 μήνες η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), με επιστολές της προς τις αρμόδιες αρχές, η παράνομη δραστηριότητα εμπορίας και διάθεσης σαλεπιού – που παρασκευάζεται από άγριες ορχιδέες – ασκείται ανεξέλεγκτη από επιχειρήσεις, πλανόδιους αλλά και διαδικτυακά στην ελληνική αγορά. Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, λαμβάνουμε καταγγελίες για ανεξέλεγκτη και ληστρική συλλογή άγριων βοτάνων (όχι μόνο ορχιδεών) στην Πίνδο και σε άλλους ορεινούς όγκους της βόρειας Ελλάδας, με στόχο πάλι την παράνομη εμπορία και διάθεση, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ο κίνδυνος ειδικά για τις ορχιδέες είναι σοβαρός, καθώς το σαλέπι δεν πωλείται μόνο από λαθρέμπορους αλλά διατίθεται πλέον στο λιανικό εμπόριο, μαζί με είδη διατροφής, προσβάσιμα σε όλους.
Το σαλέπι είναι ένα παραδοσιακό παρασκεύασμα από αποξηραμένους βολβούς διαφόρων ειδών ορχιδέας (οικογένεια Orchidaceae). Η συλλογή των βολβών γίνεται κατά την αναπαραγωγική περίοδο οπότε οδηγεί σε νέκρωση των φυτών, ενώ η συστηματική συλλογή τους οδηγεί στη σταδιακή εξαφάνιση των ορχεοειδών από τα οικοσυστήματα.
Λόγω της σπανιότητας και των ιδιαιτεροτήτων τους (που σχετίζονται με την πολύπλοκη βιολογία τους), η Πολιτεία έχει συμπεριλάβει όλα τα είδη ορχεοειδών στο Προεδρικό Διάταγμα 67/1981, με το οποίο απαγορεύεται σε όλη την Ελλάδα και καθ' όλη τη διάρκεια του έτους η συλλογή, η μεταφύτευση, η εκρίζωση, η κοπή, η μεταφορά, η πώληση και η αγορά, η εξαγωγή από τη χώρα, καθώς και η με οποιοδήποτε τρόπο καταστροφή των ειδών. Επιπρόσθετα, όλα τα είδη της οικογένειας των ορχεοειδών συμπεριλαμβάνονται στη συνθήκη CITES «Για το Διεθνές Εμπόριο των Ειδών Αγρίας Πανίδας και Χλωρίδας που Κινδυνεύουν να Εξαφανισθούν». Τέλος, και πάλι λόγω της ιδιαίτερης βιολογίας των ειδών της οικογένειας, η καλλιέργειά τους είναι αδύνατη ή οικονομικά ασύμφορη.
Ενδεικτικό της καταστροφής την οποία προκαλεί η συγκεκριμένη παράνομη δραστηριότητα, αποτελεί το γεγονός ότι για την παρασκευή ενός κιλού καθαρού προϊόντος απαιτείται η εκρίζωση 1.000-4.000 φυτών…
Λόγω της τεράστιας καταστροφής αυτοφυών πληθυσμών ορχιδεών που καταγράφεται στην Τουρκία από τη συλλογή τους για παραγωγή σαλεπιού, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησε πρόσφατα (2015-2017) το διακρατικό πρόγραμμα ICON (Interactive Conservation Platform for Orchids Native to Greece-Turkey) με στόχο την ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών της Τουρκίας, αλλά και αρμόδιων τοπικών φορέων και υπηρεσιών σχετικά με την προστασία των άγριων ορχιδεών. Στο πλαίσιο του προγράμματος η ΕΕΠΦ, που ήταν εταίρος του έργου, υλοποίησε ανάλογες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και στην Ελλάδα.
Από τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η εκρίζωση, συλλογή, επεξεργασία ορχεοειδών και η με οποιοδήποτε τρόπο παραγωγή και εμπορία του σαλεπιού είναι μια καταστροφική για το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα δραστηριότητα, που αντίκειται στην εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.
Παρ’ όλα αυτά, μέχρι σήμερα δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο, ούτε για την ενημέρωση των αρμόδιων δημοσίων υπηρεσιών, των επιτηδευματιών που δραστηριοποιούνται και με την εμπορία και διάθεση του σαλεπιού, αλλά και του κοινού, ούτε για την εφαρμογή της νομοθεσίας που απαγορεύει όλες τις σχετικές δραστηριότητες.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης ζητάει από τις αρχές να αναλάβουν άμεση και ουσιαστική δράση. Και από τους ενεργούς πολίτες να γρηγορούν και να κάνουν τις επιλογές τους με σύνεση και με γνώμονα την διαφύλαξη της μοναδικής Ελληνικής φύσης, για όλους μας, και για τις επόμενες γενιές.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Σπύρος Τσιφτσής, email: stsiftsis@teiemt.gr
Χρήστος Γεωργιάδης, email: cgeorgiadis@gmail.com, τηλ.: 210-3224944
